Als de toeslagenaffaire en de gaswinning in Groningen één ding laten zien, dan is het wel hoezeer het vertrouwen in de overheid is afgenomen. Zozeer, dat het een maatschappelijk probleem is dat ondermijnend kan zijn voor de rechtstaat. Een urgent thema dus, waar ook juristen zich over zullen moeten buigen.
Gelukkig zijn er binnen het civiele recht en het bestuursrecht manieren om bij te dragen aan het herstellen van dat vertrouwen. Afspraken en aanspraken gaat over één van die manieren: het ‘juridisch gerechtvaardigd vertrouwen’. In een nog niet eerder vertoond intern rechtsvergelijkend onderzoek wordt ingezoomd op overheidsuitlatingen (bevoegdhedenovereenkomsten, toezeggingen en inlichtingen) en de verplichtingen die daaruit voortvloeien. De publicatie laat zien dat het met de nodige inzet van rechters, advocaten en overheidsjuristen wel degelijk mogelijk is om bij te dragen aan het vertrouwen in en de betrouwbaarheid van de overheid. De titel is onderdeel van de serie Staat en Recht (SteR).
Ontwikkelingen gerechtvaardigd vertrouwen
Het onderzoek analyseert de juridische ontwikkelingen van geschonden vertrouwen door de overheid aan de hand van de verplichtingen die op een overheid kunnen rusten (nakomingsplicht of waarheidsplicht) en de verschillende rechtsgevolgen die kunnen voortvloeien uit een schending daarvan (het recht van burgers op nakoming of schadevergoeding). Daarmee wordt in dit werk voor het eerst het bestuursrechtelijke vertrouwensbeginsel en een schending van gerechtvaardigd vertrouwen in het civiele recht samengebracht.
Een nuttige exercitie, zo blijkt, want het onderzoek laat zien dat er behoefte is aan meer rechtseenheid, rechtsconsistentie en rechtsbescherming. Concrete voorstellen hiervoor, zoals het oproepen van de bestuursrechter om inlichtingen als bron van gerechtvaardigd vertrouwen principieel te erkennen, maken deze uitgave compleet.
Afspraken en aanspraken is daarmee een breed, waardevol werk dat laat zien hoe het juridisch gerechtvaardigd vertrouwen een wezenlijk onderdeel kan zijn van het vertrouwen in en de betrouwbaarheid van de overheid. Het is dan ook cruciaal voor overheidsjuristen, rechters en advocaten.
